Homepage
      impact fund blended materials

      Blended Materials

      Tom van Soest

      Tom van Soest maakt handgemaakte interieurtegels van lokaal afval. Hij werkt met industriële kleiresten, unieke materialen en kleuren die je nergens anders vindt, maar: op is op. Want er worden geen ruwe grondstoffen gebruikt. Met elk interieur wordt creativiteit toegevoegd en puin opgeruimd.

      Die puin komt vooral van bouw- en sloopafval. Elk jaar is dat namelijk goed voor ongeveer 35% van al het gegenereerde afval in Europa. Slechts een klein deel daarvan wordt opnieuw verwerkt tot materialen van hoge kwaliteit. Bovendien is maar liefst 70-90% van die afvalmaterialen – inclusief klei – afkomstig uit nieuwe winning, met grote gevolgen voor het landschap en de natuur.

      We bellen met Tom, drie jaar na zijn deelname met StoneCycling aan het allereerste Secrid Talent Podium. Inmiddels is dat bedrijf – bekend van de baksteen die hij maakte van afval – geëvolueerd naar FRONT. Zelf begint hij opnieuw met Blended Materials. We praten over ambacht versus grootschalige productie, de onderscheidende rol van schoonheid in een circulaire wereld en het volgen van je hart. 

      impact fund blended materials
      impact fund blended materials

      Hi Tom, wat leuk om je te spreken over je nieuwe plannen. Laten we beginnen bij het begin, was jij altijd al een creatief jongetje?

      Ik ben opgegroeid in Venlo en zat op de Vrije School, waar creativiteit en de natuur bovenaan stonden. Dat past ook bij mij, ik was goed in schilderen, tekenen en kleuren. Het was eigenlijk wel vanzelfsprekend dat ik geen accountant zou worden, maar iets met mijn handen zou gaan doen. Daar word ik gewoon heel erg blij van.

      Heel lang wilde ik architect worden, maar last minute besloot ik toch naar het Grafisch Lyceum te gaan. In die tijd had ik samen met mijn basisschoolvriend, Ward Massa, ook een grafisch bureautje. Ik maakte dingen als posters en websites en hij verkocht dat. Het heette grappig genoeg Klei Design. Heel toevallig, want ik had toen nog nooit wat met klei gedaan. We kozen het omdat klei een mengsel is waar je alle vormen mee kunt maken.

      Later, in 2014, zijn we weer gaan samenwerken. Ik had inmiddels de Design Academy in Eindhoven afgerond en StoneCycling opgericht – dat is nu FRONT. Ik was afgestudeerd met het project Blended Materials, waarin ik had onderzocht of ik nieuwe materialen kon maken met alleen afval. Mijn eindwerk was een soort blender, om bouwpuin te vermalen tot een fijne korrel. Die presenteerde ik met een aantal ‘bewijsmaterialen’ en Ward hielp me om dat werk van de schuur naar de markt te brengen.

      Het resultaat was een baksteen van bouwafval: de WasteBasedBrick. Kun je daar meer over vertellen?

      De reden dat ik naar de academie ging was dat ik het vet vond om spullen te maken. Maar ik trok daar al snel de conclusie: moet ik nou weer een stoel of tafel maken? Bij de kringloop kun je dat gewoon halen. We gebruiken meer grondstoffen dan de planeet aankan en er zijn al zoveel spullen, waarom zou je nieuwe dingen maken? Je moet eigenlijk iets ontwerpen waarmee je iets opruimt of een probleem oplost.

      Dat werd mijn motivatie. Eigenlijk was het een excuus om zonder schuldgevoel mooie dingen te mogen maken. Mijn eerste idee was een soort Piet Hein Eek, van de bekende sloophouten tafels. Maar dan wilde ik tafelbladen maken van sloopsteen, want er is heel veel bouwafval in de wereld. Dat lukte alleen helemaal niet. Alles ging scheuren en kapot.

      Om te leren wat er misging, besloot ik tegeltjes te maken in kleiner formaat. Dat lukte ook niet echt, want ik had geen tegelpers en mijn grondstoffen waren nog niet stabiel genoeg. Maar ik had wel recepturen gemaakt, waarmee ik kon aantonen dat ik iets kon maken zonder dure grondstoffen. Daarom besloot ik om samen te gaan werken met een producent.

      Zo liep ik een steenfabriek in Beesel binnen, vlakbij Venlo – waar ik de afgelopen tijd grappig genoeg weer heb gezeten. In hun lab zijn we toen gaan kijken wat er mogelijk was. Twee jaar later rolden de eerste bakstenen eruit, voor een huis in Rotterdam. Daarmee is StoneCycling eigenlijk begonnen. We wonnen de Dutch Design Award en kregen heel veel media-aandacht. Het was een enorm succes.

      • impact fund blended materials
      Hoe meer interieurs we maken, hoe meer we opruimen.

      Je ging met sloopsteen werken, omdat er zoveel bouwafval is. Hoe zit dat?

      We produceren wereldwijd enorme bergen bouw- en sloopafval, alleen al in Europa iets van 500 miljoen ton per jaar of zelfs meer. Dat is ruim een derde van ál het afval in de EU. Moet je je voorstellen. In de Verenigde Staten of China zijn die aantallen nog hoger.

      Als je erover gaat lezen vind je dat heel veel van dat afval wordt teruggewonnen, oftewel nuttig wordt gebruikt. Maar in werkelijkheid wordt maar heel weinig hoogwaardig gerecycled. Het grootste deel wordt gestort of gebruikt voor opvulwerkzaamheden, zoals bij de aanleg van wegen en het dempen van oude mijnen of kuilen.

      Dat levert dus weinig circulaire waarde op. Het materiaal wordt dan uit de kringloop gehaald en daarna is het niet meer herbruikbaar of recyclebaar. Het overgrote deel van de grondstoffen in de bouw zijn daardoor nog steeds afkomstig uit nieuwe winning, met vaak slechte werkomstandigheden en uitputting van de aarde tot gevolg. Dat leek me een probleem dat ik als ontwerper kan helpen oplossen.

      StoneCycling – nu FRONT – is uit aan het groeien tot een succesvol bedrijf. Waarom begin jij toch weer opnieuw?

      Ward en ik hebben toen we begonnen meteen besloten om van het schuurtje naar de grote fabriek te gaan, om met aantallen impact te kunnen maken. Daardoor is er bijvoorbeeld een mega-appartementencomplex in Manhattan gebouwd met de steen die ik op de academie heb bedacht. Dat één iemand met een gek hersenspinsel en wat sampletjes dat kan veroorzaken, daar ben ik enorm trots op.

      Na heel veel van dit soort voorbeeldprojecten is de WasteBasedBrick nu naar een nieuwe producent gegaan, die echt op schaal kan produceren. Daardoor wordt het betaalbaarder en dat betekent ook meer impact. Dat zijn echt hele mooie dingen. Maar voor mezelf moest ik een andere kant op.

      De realiteit van de afgelopen tien jaar is dat we alleen maar bezig waren met duurzaamheid en het innoveren van de markt, niet meer met het product zelf. Bij StoneCycling was het eindresultaat: de steen. We konden zeggen dat het van afval was gemaakt, maar uiteindelijk gaat iedereen dat doen. Ik miste het experiment en de creativiteit enorm.

      Ward gaat verder met FRONT, dat is nu een platform dat naast de WasteBasedBrick ook andere innovatieve en duurzame bouwmaterialen naar de markt brengt. En ik ga met Blended Materials mooie nieuwe dingen maken. Want dat is waar ik blij van word. Als iedereen straks circulair is, is design de onderscheidende factor. Daar wil ik me weer mee bezig houden.

      impact fund blended materials

      Wat voor mooie nieuwe dingen ga je maken? En nog steeds met hetzelfde doel: puinruimen?

      Dit keer ga ik handgemaakte interieurtegeltjes maken. Als doel heb ik gezegd: er mogen geen ruwe grondstoffen meer gebruikt worden, dus er hoeft niks afgegraven te worden voor die tegeltjes. Ik ben altijd iets aan het opruimen. En het moet uit de buurt komen, dus echt lokaal afval dat hier maximaal 15 kilometer verderop ligt. Verder maakt het eigenlijk niet zoveel uit wat ik doe.

      De enige opdracht is: maak er iets moois van. Eigenlijk is duurzaamheid niet meer het speerpunt van mijn product. Het is secundair geworden, gewoon vanzelfsprekend. Het moet voor mij allereerst design zijn. Ik wil dat mensen het mooi vinden. Daarna ga ik ze pas vertellen dat wat ze zien geen footprint heeft, omdat het helemaal met de hand is gemaakt van lokaal afval.

      Ik heb een dikke twee jaar aan een nieuw businessplan zitten werken, dat helemaal op mijn lijf geschreven is. Heel toevallig is in 2022 deze fabriek, waar we met StoneCycling begonnen, failliet gegaan. Ik mocht er intrekken om mijn nieuwe plannen te ontwikkelen. Het was superleuk om op die plek weer in de recepturen te duiken en terug te gaan naar tegeltjes, waarmee ik ook ooit binnenkwam.

      Waarom kies je ervoor om met de hand te gaan werken?

      Dit keer begin ik juist heel kleinschalig en op die manier wil ik impact maken. Ik wil de schoonheid van die afvalmaterialen laten zien, daar hou ik gewoon van. Op grote schaal is dat ontzettend moeilijk, maar op kleine schaal kun je experimenteren en bewijzen hoe mooi iets kan zijn.

      In een grote productielijn zit altijd alles vast. Je kunt die lijn tussendoor niet even stilleggen om iets nieuws te doen. Je bent een van de vele producten die er worden gemaakt, dus je moet steeds wachten op je beurt. En je moet met nieuwe recepturen altijd voorzichtig zijn, zodat machines niet kapotgaan. Daardoor is er weinig ruimte voor creativiteit.

      Dus in plaats van bestaande productielijnen en machines, wil ik met de hand werken. Dan ben je veel flexibeler. Dan kun je steeds nieuwe aanpassingen maken en tot ontwerpen komen die echt inspirerend zijn.

      • impact fund blended materials
      Ik wil dat mijn tante ook gewoon één vierkante meter kan bestellen.

      En waarom kies je dit keer voor interieurtegels?

      Om een baksteen te verkopen heb je heel veel stenen voor een lage prijs nodig, maar in een interieur kun je altijd wel een paar mooie tegeltjes kwijt. 

      Het is bijvoorbeeld voor in je wc-blokje, de keukenwand of een gedeelte van je badkamer, zeg maar. Daar wordt het dan een soort kunstobject. Het gaat dus niet om de hele grote oppervlaktes, zodat je kunt overwegen om er iets meer geld aan uit te geven. Dat is een makkelijkere stap met een kleinere impact op je bouwbudget dan je hele gevel, die dan vijf keer zo duur wordt.  

      En het scheelt ook een hoop gedoe. Als je aan de buitenkant wil gaan werken dan zit je met vorst, dooi en allerlei certificaten die je nodig hebt om een materiaal tegen het klimaat te beschermen. Als je aan de binnenkant blijft, dan werk je gewoon met kamertemperatuur. Dan hoeft het allemaal niet zo supersonisch goed te zijn en kan ik me op het design blijven richten. 

      Zijn jouw tegeltjes dan ook toegankelijk voor consumenten, of wil je weer samenwerken met architecten?

      Ja, ik wil juist dat mijn tante straks ook online kan bestellen. Dat is wat ik de afgelopen tien jaar veel heb teruggekregen. Heel veel mensen wilden werken met onze baksteen, maar dan moest ik altijd zeggen: ‘Het begint bij 100 vierkante meter.’ Nu wil ik gewoon één vierkante meter kunnen aanbieden.

      Daarnaast zal ik veel aan unieke projecten werken, zoals in musea. Ik zie bijvoorbeeld voor me dat er bij binnenkomst een heel tof tableau hangt of een compositie van tegels met afval uit de lokale omgeving.

      En dan hoop ik dat ik word opgepikt door de juiste architecten die mijn visie willen uitdragen. Want dat is uiteindelijk mijn belangrijkste markt. Ik denk dat het daarvoor in de toekomst een heel erg geschikt product is. Hoe meer interieurtjes we samen maken, hoe meer we opruimen.

      impact fund blended materials

      Kun je ook op schaal produceren als je met de hand werkt? 

      Ja, dat kan. Ooit hebben we bedacht om mensen in te ruilen voor een machine, maar in plaats van die machine kun je ook weer met heel veel handjes werken. Ik denk dat we terug kunnen naar hoe we het 50, 60, 70 jaar geleden deden. Of in de oudheid. Dat heeft altijd gewerkt. Je investeert dan niet in een hele dure machine, maar weer in arbeid.

      En je investeert ook in ambacht en creativiteit van mensen, dat vind ik heel belangrijk in deze tijd van efficiëntie, omzettargets en burn-outs. Mijn idee is dat er straks heel veel mensen rondlopen, allemaal met hun eigen werkplek. Ieder zijn eigen productietje voor grote en kleine opdrachten in Nederland en later ook internationaal.

      Nu werk ik nog lekker alleen, maar het is de bedoeling dat er binnen een jaar mensen bijkomen in de productie. Zij gaan de tegels dan maken, zodat ik me meer kan focussen op het onderzoek en het introduceren van nieuwe afvalstromen en recepturen. En specials wil ik ook zelf blijven maken.

      Wat zijn voorbeelden van lokaal afval waarmee jij je recepturen maakt?

      Mijn buurman bij de oude steenfabriek op het terrein in Beesel is een sloper, die vermaalt sloopafval tot een fijne korrel. Dat is echt superhandig. Hij krijgt ook heel veel steenachtige afvalstromen, dus ik ga regelmatig kijken of daar iets nieuws ligt.

      Als je hier in de omgeving kijkt, in de industrie, dan kom je ook op plekken terecht waar ze klei-afval hebben. Ik wil dat niet afgraven, maar ik heb wel die plasticiteit nodig. Heel veel klei is onbruikbaar voor producenten, omdat het te vervuild is. Dat wordt normaal gesproken afgestort, maar voor mij is dat juist een mooie circulaire grondstof.

      Wat ook echt leuk is: de oude fabriek waar ik de afgelopen twee jaar heb gezeten, Sint-Joris, produceerde vroeger glazuurbakstenen. Ze hebben daar nog glazuur-restjes liggen van honderd jaar productie. Ze bewaarden altijd een tonnetje voor nabestellingen. Niemand wilde die restjes hebben toen het failliet ging. Voor mij is het supermooi spul om kleur toe te voegen. Met gerecyclede materialen zit je meestal in het grijs, roze en oranje. Maar soms wil je geel, felblauw of fluoriserend groen.

      Als bijvoorbeeld veel groen besteld wordt, is het op een gegeven moment gewoon: op is op. Dan moet ik een andere kleur groen gaan zoeken. Grote kans dat ik het niet meer vind en dat vind ik ook juist leuk.

      • impact fund blended materials
      Op is op. Dan moet ik op zoek naar een andere kleur.

      Hoever ben je met het opzetten van je productie?

      Ik heb al heel veel werk gedaan de afgelopen jaren, maar uiteindelijk heeft het allemaal met funding te maken. Je moet een spaarpotje hebben, waarmee je goede investeringen kunt doen om te beginnen. Dat heb ik eerder dit jaar voor elkaar gekregen.

      Inmiddels zijn de eerste prototypes en een marketingplan klaar. Ik ben nu aan het verhuizen naar een nieuwe werkplek, nog dichterbij huis in Venlo, waar de eerste tegeltjes ook echt gemaakt worden. En dan lanceren we het bedrijf in oktober.

      Ik werk samen met een bureau dat gespecialiseerd is in marketing en branding. Zij helpen me met het inrichten van de website, de lancering van producten via social media en noem allemaal maar op. Van verkopen heb ik nog steeds weinig kaas gegeten, dus daar heb ik gewoon hulp bij nodig.

      Waar droom je van, over 10 jaar?

      Dromen? Nou, wat ik nu doe is het eigenlijk. Ik heb twee jaar gedaan over die vraag: wat is mijn droom eigenlijk? Wat wil ik eigenlijk gaan doen? Ik had ook een baan kunnen zoeken, of in een totaal andere industrie verder kunnen gaan. Maar dit is mijn droom.

      Als de plannen die ik nu heb lukken, dan ben ik gewoon heel gelukkig. Ik hoop dat de orders binnen gaan komen en dan droom ik ervan om vervolgens elk kwartaal te mogen werken aan een nieuwe collectie. Ik wil steeds nieuw werk maken gebaseerd op een thema, zoals water of de kleur wit. Het idee is om daar grote tableaus van te maken en zo een portfolio te gaan vullen.

      Zo kan ik elke keer vanuit een inspiratie weer creëren en laten zien hoe mooi iets kan zijn, zonder schuldgevoel. Met het idee: ‘Ik mag echt iets maken, want het draagt iets bij als ik dat doe.’ Dat is gewoon waanzinnig. Als ik zo mag werken en er een beetje geld mee kan verdienen... dan kan ik niet wachten tot het weekend voorbij of de vakantie afgelopen is, dat ik weer kan beginnen met werken.

      impact fund blended materials

      Tot slot, wat is de belangrijkste boodschap die je wilt meegeven?

      Ontdek wat je echt leuk vindt om te doen, denk ik. Dat is een beetje saai. Het klinkt ook veel simpeler dan het in de praktijk is. Hier heb het met mijn vrienden ook vaak over. Veel van hen zijn altijd heel erg druk en doen eigenlijk niet wat ze het liefste zouden doen. Ikzelf ben daardoor ook in een paar burn-outs terecht gekomen tijdens mijn reis met StoneCycling.

      Ik heb de afgelopen tien jaar echt heel veel stress gehad en gedacht: ‘Waar ben ik aan begonnen?’ Er was een tweede kind onderweg en ik bleef maar doorgaan met iets dat eigenlijk niet bij me paste. Ik was, letterlijk en figuurlijk, nooit thuis. Die stress wens ik eerlijk gezegd niemand toe.

      Nu doe ik wat ik het liefste doe en kan ik echt aanwezig zijn bij mijzelf en mijn familie. Het scheelt zoveel als je elke dag lekker plezier hebt in de dingen die je doet. Dat is ook wat ik mijn dochters wil meegeven: durf je hart te volgen, heel veel te experimenteren en ook heel veel fouten te maken. Het komt wel goed. Als je dicht bij jezelf blijft en voor jezelf visualiseert waar je naartoe wilt, gaat dat gewoon gebeuren.

      Website

      Instagram

      Linkedin

      Meer Interviews