Circle
farming

Het boerenbestaan en ons landschap zijn geïndustrialiseerd. Wat kwam er uit je onderzoek?

Een paar dingen. Waar we nu staan, is eigenlijk ontstaan na de Tweede Wereldoorlog. Men sloeg op tafel en zei: ‘Nooit meer honger!’. Daarna zijn we gaan zorgen dat we zelfvoorzienend werden met voeding. Er is heel hard gewerkt om heel veel voedsel te kunnen verbouwen.

Nederland is alleen eigenlijk geen landbouwland, het is meer een handelsland. En op een gegeven moment wisten we zo goed hoe we aardappels en vlees konden verkopen, dat we dachten: ‘We moeten meer hebben!’. Dus zijn we heel erg goed geworden in de productie van aardappels en vlees. We zijn nu een hartstikke grote exporteur in de wereld.

Het is landbouwefficiëntie, die niet per se in de akkerbouw zit, maar veel meer in de wereld eromheen: bedrijven, technologie, financieringen, logistiek. Dat heeft tot gevolg dat we heel veel van ons landschap inzetten voor producten die elders verkocht worden, terwijl de nadelen ervan hier achterblijven – zoals stikstof.

We zijn een hele grote exporteur van landbouw in de wereld. Wat is het probleem van onze landbouwefficiëntie?

‘Goede’ landbouw is zo'n industrieel proces geworden. Dat is de oorzaak van de huidige stikstofproblematiek en grondverarming die plaatsvindt.

Na de oogst wordt alles helemaal omgehakseld, bij wijze van spreken helemaal doodgemaakt. Maar om te groeien heeft een aardappel zon en voeding nodig. Als de bodem dood is, dan moet die voeding ergens anders vandaan komen. Daarom gebruiken we allerlei voedingsstoffen. En alles wat geen aardappel is, moet dood. Dat spuiten we plat.

Als je kijkt naar dieren: Het vlees verdwijnt, maar alles wat bij zo'n beest komt kijken, blijft hier. Heel veel van de shit, letterlijk, wordt niet belast of meegerekend in de kostprijs.

Wat is volgens jou wel goede landbouw?

Regeneratieve landbouw is een mooi alternatief waar we met z'n allen beter van worden. Deze methode gaat uit van biodiversiteit in plaats van monoculturen, dus een pallet aan gewassen en niet alleen maar aardappels of een stal met dieren.

Het probeert juist die bodem niet te beroeren en de bodemkwaliteit op een natuurlijke manier beter te maken. Door veel meer leven in de bodem te hebben, zit er ook meer voeding in de bodem en hoeft er minder toegevoegd te worden.

Maar tot nu toe blijven regeneratieve methodes in de praktijk vaak nog hangen in een soort romantiek. Ik voel echt de behoefte om dat toegankelijker te maken en te verbeteren.

Hoe wil je regeneratieve landbouw uit de romantische fase halen?

Uiteindelijk gaat het over die industrialisatie. Als je echt impact wilt maken, moet je kunnen schalen. Alleen is ‘industrie’ inmiddels een vies woord geworden. Ik zou het heel mooi vinden als we dat weer schoonheid kunnen geven.

Waar ik ook van overtuigd ben geraakt, is dat mensen een hele belangrijke rol hebben in de nieuwe landbouw. Er is een steeds grotere groep die wil weten waar hun voedsel vandaan komt. Circle Farming is gebaseerd op die keuze: om de betrokkenheid van mensen bij onze voedselproductie weer belangrijk te maken.

We hebben een methode ontworpen op basis van ronde akkers, die mensenwerk, bestaande gereedschappen en nieuwe technologieën combineert. In plaats van een trekker gebruiken we een robotarm, waaraan bestaande landbouwgereedschappen bevestigd kunnen worden. Die arm zit vast in het midden en de buitenkant rijdt rondjes. Daardoor kun je verschillende gewassen in cirkels door elkaar laten groeien.

Je maakt gebruik van bestaande gereedschappen en nieuwe technologie. Kun je dat uitleggen?

We kunnen dus bestaande gereedschappen voor tractoren aan de arm bevestigen en rondtrekken. Voor aardappels heb je bijvoorbeeld een aardappel-rug nodig. Met een paar ronde schijven trekken we dan een heuvel over de aardappels heen waarin ze kunnen groeien.

En we omarmen ook nieuwe technologie. Sensoren aan de arm helpen bij de observatie van akkers. Die kunnen bijvoorbeeld zien dat er ergens verkleuring ontstaat, wat een gebrek aan water of de aankondiging van een ziekte kan zijn. Met de data kunnen we, met behulp van AI, gericht advies geven over wat er op een specifieke plek moet gebeuren. En we bouwen ook nieuwe kennis op.

Hoe maak je mensen weer belangrijk in het proces?

In huidige landbouwpraktijken is veel technologie ontwikkeld om mensen overbodig te maken in het proces. Dat creëert dus steeds meer afstand tussen de mens en het land. Wij proberen technologie juist in te zetten om mensen dichter bij de natuur, de bodem en voeding te krijgen.

Aan die robotarm hebben we daarom werkbedden gemaakt, waardoor je heel dicht op de gewassen en de bodem ligt. Daar kun je lekker in liggen, dat is efficiënter dan steeds moeten bukken en het is ergonomisch beter.

Waar we op in willen spelen is dat sommige mensen met een kantoorbaan door beginnen te krijgen dat ze eigenlijk een bullshit job hebben. Zij gaan dan één dag ander werk doen, zoals heel toegewijd in het land werken. Maar vaak hebben ze niet alle benodigde kennis om zelfstandig aan het werk te gaan.

We zijn daarom van plan om een platform te bouwen, waarop we met de verzamelde data kunnen aangeven welk werk gedaan moet worden op het land. Mensen kunnen dan in het systeem kijken voor instructies: ‘Ik ga vandaag naar de akker en ik lig in cirkel 2, baantje 3. Wat moet ik doen?’

Waar staan jullie nu in de ontwikkeling, zijn er al Circle Farms?

Ja, we hebben nu een soort 2.0 versie. Er staat er een in Giesbeek bij Soil Valley, dat is een soort campus met allemaal bedrijven die bezig zijn met bodemverrijking. Het is gekoppeld aan Royal Eikelkamp, een industrieel bedrijf dat onder andere sensoren maakt voor de mijnbouw. Dat is de reden dat we daar zijn aangesloten, deze sensoren kunnen wij ook inzetten voor onze bodemmetingen.

En we hebben Vaderland, een gastronomisch erf in Nuenen, bij Eindhoven. Zij hebben een boerderij en een restaurant erbij, dus zij zijn een goede testklant. Ze moeten echt hun geld verdienen met onze oplossing.

Dit jaar moet onze technologie zich op deze plekken vooral bewijzen en nog een stuk ontwikkelen. Volgend jaar willen we een pakket aan kunnen bieden aan meer boeren. Het zullen nog steeds pilot-boeren zijn, dus ik denk niet dat we gelijk installaties gaan verkopen. Het zal eerder een soort leaseconstructie zijn.

Hoe zie je de toekomst? Waar staat Circle Farming over tien jaar?

Dan hebben we een hele internationale community van Circle Farmers op drie continenten. Ik hoop dat het dan een functioneel en productie-effectieve methode is tegen de steden aan. Echt een hele gezonde schil van voeding en landschap, waar mensen uit die stad actief in zijn. En een heel mooi digitaal platform waarin kennis gedeeld wordt.

Er moet niet één methode zijn, er zijn heel veel methodes waarschijnlijk. Maar je kan voor Circle Farming kiezen, als een landbouwmethode die ruimte geeft voor andere dingen. Misschien is het ook wel een fijne manier om in allerlei community’s, in steden en op scholen te leren hoe landbouw werkt en om met elkaar makkelijk aan de slag te gaan.

Ten slotte, wat is de belangrijkste boodschap die je mensen wilt meegeven?

Waar ik nu heel erg op zit is: ‘Landschap-transformatie’. Landbouw is heel dominant in ons landschap. Door een nieuwe vorm te kiezen, letterlijk en figuurlijk, kunnen we natuurlijke kwaliteiten weer leidend maken. Ik wil niet zeggen dat alles natuur moet worden, helemaal niet, maar er zijn landbouwmethodes waarmee we een voedselproducerend natuurlandschap kunnen maken.

Wat ik grappig genoeg heel lang was vergeten, maar wat de laatste tijd weer begint terug te komen, is dat ik katholiek ben opgevoed. Ik heb al langer het gevoel dat het eigenlijk heel lekker zou zijn om op zondag naar een mooie plek te gaan waar je met geestverwanten verhalen of ideeën kan delen. Om breder te leren kijken en bewuster te zijn van onszelf, elkaar en onze verbinding met de natuur. Een Circle Farm kan zo'n plek zijn.