Don Yaw Kwaning
Don Yaw Kwaning wil natuurlijke rust en esthetiek terugbrengen in onze maatschappij. Hij begon als ontwerper van plantaardige bouwmaterialen, maar inmiddels maakt hij vrijer werk om het belang van natuurlijk gevoel bij materialen te benadrukken. Daarmee wil hij mensen inspireren tot een diepere verbinding met de aarde, zichzelf en elkaar.
Bij geïndustrialiseerde processen gaan de esthetische kwaliteiten van grondstoffen vaak verloren. In een wereld waarin wij omringd zijn met steeds meer platte en kleurloze materialen, verliezen we een gevoel van verbinding met de natuur. Hierdoor putten we niet alleen de aarde steeds verder uit, dit draagt ook bij aan de toename van chronische stress en zelfs burn-out in de samenleving.
We spreken Don drie jaar na zijn deelname aan het eerste Secrid Talent Podium. We praten over zijn eigen burn-out, persoonlijke ontwikkeling en een verschuiving naar een ecocentrische mindset.
Hi Don, het is drie jaar geleden dat je op het Secrid Talent Podium stond. Hoe gaat het met je?
“Ja, nou, ik heb net een body-stress-release-massage gehad, dus ik ben ontspannen. Over het algemeen zit ik voor mijn gevoel ook eindelijk in goed vaarwater.
Sinds ik op het Secrid Talent Podium stond heb ik een behoorlijke switch gemaakt binnen mijn praktijk. Daar heb ik nog niet echt uiting aan gegeven. Destijds ging het erg over het industrialiseren van biobased materialen, maar dat heb ik inmiddels achter me gelaten.”
Dat maakt nieuwsgierig. Maar eerst even terug in de tijd. Kom jij uit een creatief nest?
“Mijn creatieve skills heb ik sowieso van mijn moeder geërfd. Zij is goed in dingen maken, gewoon voor thuis. Ze had bijvoorbeeld een hele mooie spiegel voor me gemaakt, een zon met allemaal lampjes er omheen. Ik was als kind vrij excentriek en was mezelf vaak aan het schminken of aankleden. Ik herinner me die lampjes als rondjes om mijn ogen als ik erin keek. Ja, ik vond dat heel mooi.
Toch heb ik lang getwijfeld voordat ik naar de Design Academy ging. Ik wist niet wat ik met mijn leven wilde als tiener. Pas na een loopbaantraject besloot ik om de creatieve kant op te gaan.”
Je ging biobased bouwmaterialen maken. Vertel eens?
“Ja, toen ik begon met ontwerpen ging ik in eerste instantie voornamelijk vanuit een esthetisch oogpunt met plantaardige materialen werken. Voor mij is de schoonheid van de natuur echt mijn grootste inspiratie. Dat zit voornamelijk in de ronde vormen en materialiteit. Dat zijn de zintuiglijke ervaringen van een materiaal, zoals kleur, textuur en gevoel. Die natuurlijke materialiteit wilde ik gebruiken in mijn productontwerpen.
Ik begon te experimenteren met natuurlijke grondstoffen, zoals vlas en zachte biesplanten waarvan in Nederland jaarlijks duizenden kilo's als onkruid uit de natuur worden verwijderd door Staatsbosbeheer. Ik bleek goed te zijn in dat experiment en ik werd binnen de afdeling gewaardeerd om mijn materiaalontwikkeling. Dus daar ging ik helemaal voor.”
Ik wil mensen voeden met de kwaliteit van natuurlijke materialen.
Toch ben je daar nu mee gestopt. Waarom?
“Klopt. Ik werd getraind om de bouwindustrie te voeden met duurzame alternatieven. Maar bij industriële materiaalontwikkeling gaat het voornamelijk over het functioneel door ontwikkelen van materialen, zodat productiepartners het kunnen toepassen in hun processen. Vorm en detaillering wordt er bij industriële productie onder tijdsdruk voor een groot deel uitgeslagen.
Voor mij gaat het niet om functionele kwaliteiten, daar ik wil de industrie niet mee voeden. Ik maak er wel gebruik van, maar dat is niet waarom ik ontwerp. Achteraf zijn mijn esthetische missie en een aantal andere kwaliteiten van mezelf verloren gegaan. Ik kwam in een lange burn-out terecht.”
Wat is jouw esthetische missie?
“Ik wil mensen juist voeden met de esthetische kwaliteit van natuurlijke materialen. Ik ben van mening dat dat grote invloed heeft op de manier waarop we ons verbonden voelen met de natuur en hoe we omgaan met de aarde.
Ik heb hier bijvoorbeeld zo'n hele grove kokosmat, als gordijn. Je ziet heel erg duidelijk de gegeven eigenschap van het materiaal. Daardoor voel je je ook dichterbij waar het vandaan komt.
Industriële processen, zoals massaproductie en verstedelijking, leiden vaak tot verlies van die natuurlijke materialiteit. In die processen wordt alle oorspronkelijke esthetiek, het detail en de schoonheid van de natuur eruit gehaald. Als je bijvoorbeeld een takje pakt, kun je erop inzoomen en dan zie je de fijne vormen en de kleuren. Dat kun je namaken, maar industrieel gezien werkt dat niet.
Zo werden bijvoorbeeld mijn linoleum ontwerpen een plat vloermateriaal, om te voldoen aan de industriële norm. Samenwerkingspartners vonden zo groot mogelijk toepassen veel interessanter dan het behouden van de oorspronkelijke texturen en kleuren van de natuurlijke grondstoffen. Zoveel platte materialen in onze dagelijkse omgeving is denk ik helemaal niet gezond.”
Hoe draagt natuurlijke esthetiek volgens jou bij aan onze gezondheid?
“Wij zijn de natuur. Dus in een samenleving waarin wij steeds minder verbinding voelen met de natuur, verliezen we ook de verbinding met onszelf en elkaar. Als de natuur uit balans is, raken we zelf ook uit balans en als wij de natuur uitputten, gaan wijzelf ook burn-out. Het is allemaal verbonden.
Het kan wetenschappelijk worden onderbouwd dat dit gebrek aan natuur in onze producten kan bijdragen aan gevoelens van zinloosheid, verhoogde stress, angst en uiteindelijk burn-out. Het aantal mensen met burn-out klachten in kapitalistische landen varieert inmiddels van 14% in Nederland tot 23% in de VS, met vergelijkbare trends in andere Europese landen en Canada. En die aantallen nemen toe.
Als ik in de natuur ben, voel ik geen stress. Toegang tot natuur kan het stressniveau juist verlagen, mentale vermoeidheid verminderen en het algemene welzijn bevorderen. Ik vind het daarom belangrijk om onze verbondenheid met de natuur en onze natuurlijke kwaliteiten te blijven voelen en voeden.”
Was je naast de esthetisch kwaliteiten van je materialen, ook je eigen kwaliteiten kwijtgeraakt?
“Ja, dat was mijn grote schaduw. Ik kon mijn creativiteit niet kwijt. Tijdens mijn burn-out ben ik daar veel over na gaan denken. In kapitalistische landen ligt de nadruk vaak op prestaties, competitie en productiviteit. Daar heb ik zelf ook lange tijd aan meegedaan. Ik was bijvoorbeeld tijdens mijn eerste jaar op de Design Academy al bezig met afstuderen, terwijl dat pas vier jaar later plaatsvond. Ik was de hele tijd bezig met de uitkomst, in plaats van mijn creatieve proces.
Het werkte voor mij ook niet om steeds binnen een bepaalde tijd resultaten op tafel te moeten leggen, die voldoen aan de productiviteitseisen van de industrie. Zo werkt mijn brein helemaal niet. Er komt bij mij altijd wel wat uit, alleen niet binnen de verwachtingen van dat systeem. Ik kom soms in een enorme focus terecht en in de tussentijd gaat het alle kanten op. Mijn brein is dan keihard aan het werk, maar bij een presentatie zie je dat niet altijd en dan voelt het alsof ik niets heb gepresteerd.
Toch ben ik heel lang gewoon doorgegaan, ongeacht wat ik voelde. Totdat het onhoudbaar werd en mijn burn-out me dwong om beter te gaan voelen en luisteren naar mezelf. Ik kon geen materialen meer ontwikkelen, maar moest mezelf heel hard gaan ontwikkelen om uit mijn burn-out te komen.”
Heb jij je persoonlijke kwaliteiten weer gevonden?
“Ja, voor mij is het ontwikkelen van mijn eigen kwaliteiten een duidelijk doel geworden. Ik weet inmiddels dat ik meer tijd en vrijheid nodig heb om tot een resultaat te komen.
Daarom heb ik besloten om een meer vrije en autonome uiting aan mijn werk te geven. Mijn missie om mensen te inspireren met natuurlijke esthetiek is helder, maar ik hoef niet meer te voldoen aan een specifiek eindresultaat. Ik laat het ook aan de toeschouwers om mijn werk mee te nemen en verder te brengen. Naar huis, naar hun werk of naar de industrie, dat maakt me niet uit.”
De menselijke wereld vanuit innerlijke rust en speelsheid.
Je bent overgestapt naar vrij en autonoom werk. Waar gaat dat over?
“Het gaat nu veel meer over de inhoud en het artistieke experiment. Zo wil ik meer uiting geven aan wie ik ben en waar ik echt voor sta. Ik zie een hele negatieve invloed van ons kapitalistische systeem op hoe de mens met de wereld omgaat, hoe we met elkaar omgaan en naar onszelf kijken. Dat heeft een hele sterke invloed op mijn werk.
Ik woon in Amsterdam-Oost, maar ik heb eigenlijk best veel moeite met leven in de moderne stad en voel een grote behoefte aan leven in de natuur.
Die positieve kwaliteit van de natuur, die ik ervaar, wil ik veel meer kunnen laten samenvloeien met het moderne leven van de mens.
Dat heeft me geleid tot de vraag: ‘hoe zou de menselijke wereld eruitzien als die was gecreëerd vanuit innerlijke rust en speelsheid?’
Die vraag staat nu aan de basis van mijn praktijk. Vanuit daar wil ik een wereld gaan verkennen, die opgaat in de natuur en die is opgebouwd in symbiose met het ecosysteem. Ik wil op zoek gaan naar een wereld waarin iedereen in verbinding met elkaar staat en in harmonie kan leven. Ik wil de natuur niet namaken, maar wel de ervaring. Net als wanneer je het bos in gaat. Die ervaring van rust die je daar kunt voelen, als je ervoor openstaat, wil ik creëren.”
Je wilt natuurlijke rust creëren. Kun je voorbeelden geven van werk dat je nu maakt?
“Ik werk aan installaties en sculpturen. Misschien komen er ook nog architectonische elementen of abstracte interieurobjecten bij. Al mijn werk is handmatig, om te laten zien hoe ik de natuur ervaar en dat we iets compleet anders kunnen bereiken als we niet alles industrieel produceren.
Daarbij blijf ik werken met plantaardige materialen als de basis. Vervolgens haal ik er dan andere materialen bij, die niet door mij zijn gemaakt. Ik ben nu bijvoorbeeld met staalkabels, MDF en andere halffabricaten aan de slag gegaan. Juist schadelijke materialen.
Wat ik interessant vind, is dat bijvoorbeeld die staalkabels door mijn interventie weer een organische vorm krijgen. Door ze te ontrafelen kan ik ze zonder het toevoegen van hulpmaterialen gaan weven. Het zit een beetje tussen legwerk en rijgwerk in. Ze lijken dan op een soort harige plantenwortels, alsof ze in contact staan met de natuur of bijna uit de natuur komen.
Zo wil ik wel functionaliteit laten zien, maar met een hele andere materialiteit. Dat ga ik nog combineren met mijn biobased materialen. Maar daar ben ik nog niet. Ik weet nog niet wat het precies gaat worden, maar er komt uiteindelijk iets uit.”
Wil je met je werk wel nog steeds een industriële impact maken?
“Ja, het gaat ook over producten, maar mijn aanpak heeft nu een wat bredere blik. Want alleen het vervangen van schadelijke materialen is gewoon niet genoeg. Het inspireren van mensen die dit meenemen de industrie in, is een onderdeel van mijn werk, maar dat doe ik zelf niet meer. Ik ben nu meer bezig met het mentale deel van mensen die mijn werk zien.
Ik hoop eigenlijk met mijn werk ook een meditatieve werkomgeving voor mezelf te creëren, waardoor ik die diepe ervaring van rust kan uitstralen naar de toeschouwers van mijn werk. Vanuit die meditatieve staat hoop ik dat ze geïnspireerd raken om de verbinding met de natuur en zichzelf meer op te gaan zoeken.”
Wil je meer mensen uitnodigen tot zelfonderzoek?
“Ja, totaal. Ik wil mensen stimuleren om zichzelf dieper te gaan verkennen. Zodat we loskomen van de oppervlakkige en egocentrische ideeën, waarop ons huidige systeem is gebaseerd. Ik wil helpen om onze relatie met anderen en met de natuur te verbeteren. Op basis daarvan verandert de industrie automatisch. Dan krijg je andere ideeën over alles om je heen, of ga je in elk geval zien dat er andere mogelijkheden zijn.
Het is heel hard nodig om dat zelfonderzoek aan te gaan. Om dieper naar binnen te gaan en te leren voelen. Want heel vaak weten we helemaal niet meer dát we voelen, laat staan wát we voelen. Als we gewoon maar door blijven gaan en daar niet naar leren luisteren, krijgen steeds meer mensen een burn-out en houd het voor de wereld in elk geval een keer op.”
Van een egocentrische naar een ecocentrische mindset.
Waar hoop je dat jouw werk nu terecht komt?
“Het gaat eerst om het werk, om het proces en nog niet echt om het einddoel. Het is geen opdracht van iemand anders of van mezelf, daar ben ik juist van afgestapt. Een tijd geleden ben ik bijvoorbeeld weer gaan experimenteren met groente en fruit. Dat heb ik nu even laten liggen, om te voorkomen dat ik vanuit materiaalontwikkeling meteen ga nadenken over welk eindproduct het moet worden.
Door het proces te laten leiden, wil ik kijken waar mij dat brengt en waar mijn werk dan past. Zo wil ik tot de oorspronkelijkheid van mijn praktijk komen. Dus ik wil diep naar binnen gaan en onderzoeken wat ik nu echt wil maken. Daar heb ik de tijd voor nodig. En dan zie ik daarna wel wat waar ik naartoe ga.
In de tussentijd maak ik even een uitstapje. Ik maak werk voor een tentoonstelling, in samenwerking met mijn vriend. Hij is een antizionistische Joodse schrijver en hij is gevraagd om werk te maken voor het Amsterdam Museum.”
Je werkt nu aan een tentoonstelling in het Amsterdam Museum?
“Ja, daar focus ik me nu voornamelijk op. Ik maak beeldend werk bij teksten over Israël en Palestina. Dat is gebaseerd op de staalkabels waarmee ik al bezig was. Die laat ik ontrafelen en daarna weer verbinden. Zo ontstaat er weer een nieuwe organische vorm.
Dat stukje natuur, dat blijft er altijd in zitten. Voor mij moet alles natuur zijn. Dit werk gaat ook over de dualiteit van afscheiden en verbinden. In dit geval zit dat bijvoorbeeld in het debat, maar ook in het hekwerk waarmee Israël van Palestina is afgescheiden. Hoe kom je los en blijf je in verbinding om weer een nieuwe vorm te vinden?”
Kunnen mensen je helpen om jou en je missie verder te brengen?
“Nou, op zich zit ik er dus goed bij. Ik heb net mijn studio weer opgebouwd en heb weer zin om te creëren. Kom om te beginnen kijken in het Amsterdam Museum.
Maar ja, meer subsidie zou erg fijn zijn, zodat ik mijn bijbaan kan opzeggen en meer tijd kan besteden aan artistiek werk. Ernaast werken kost behalve tijd, vooral veel energie. Of een artist residency, dat zou ik ook heel graag willen.”
Tot slot. Wat is de belangrijkste boodschap die je wilt meegeven?
“Met mijn werk wil ik aanzetten tot een verschuiving van een egocentrische naar een ecocentrische mindset. Ik hoop dat mensen aan de hand van esthetiek meer op zoek gaan naar de verbinding met zichzelf en waar iets vandaan komt. En dat wij vanuit onze ware natuur andere keuzes gaan maken.”
Meer Interviews
Secrid Talent Podium - Suntex
Pauline van Dongen maakt een lichtgewicht en energieopwekkend textiel met zonnecellen voor bijvoorbeeld geveldoeken, festivaltenten of luifels
Secrid Talent Podium - Haptics of Cooking
Boey (Bo) Wang maakt 100% inclusieve producten voor het uitvoeren van alledaagse taken
Secrid Talent Podium - Meaningful Matter
Lotte Douwes maakt nieuwe hoogwaardige serviezen en interieurproducten van keramiekafval.
Studio Milou Voorwinden
Milou Voorwinden vernieuwt de bestaande mode- en textielindustrie door innovatieve 3D-weeftechnieken te ontwikkelen
Secrid Talent Podium — Omlab
Huub Looze en Margreet van Uffelen maken zij bijvoorbeeld taludtegels en vogelkasten, die na gebruik helpen de bodem en biodiversiteit te herstellen.
Secrid Talent Podium - ForestGuard
ForestGuard is an advanced wildfire prevention system. This device detects forest fires within the first 15 minutes and helps communities worldwide to protect their valuable forests and natural resources. An integrated monitoring system can help to manage a fire before it starts or turns into a full-blown fire.